مرحوم میرزا جواد آقا ملکى تبریزى رحمة الله علیه، بسیار کوتاه این مطلب را بیان کرده اند، و دلیل قاطعی برای وحدت وجود آورده اند. ایشان میفرمایند::
وَ یَتَّضِحُ ذَلِکَ بِأدْنَى تَأمُّلٍ؛ لِانَّ حَقیقَةَ الْوُجودِ یَمْتَنِعُ عَلَیْها الْعَدَمُ؛ وَ إلّا لاتَّصَفَ الشَّىْءُ بِنَقیضِهِ أوْ بِما یُساوِقُ نَقیضَهُ. وَ هُوَ بَدیهىُّ الْبُطْلانِ ضَرورىُّ الْفَسادِ. وَ کُلُّ ما امْتَنَعَ عَدَمُهُ ثَبَتَ قِدَمُهُ بِالضَّرورَةِ.
فَحَقیقَةُ الْوُجودِ ثَبَتَ قِدَمُها. فَلَا یُمْکِنُ الْقَوْلُ بِأنَّ لِلاشْیآءِ وُجودًا حَقیقیًّا. فَتَأمَّلْ وَ اغْتَنِمْ! فَإنَّ ما ذَکَرْناهُ بُرْهانُ الصِّدّیقینَ فى إثْباتِ وُجودِهِ تَعالَى.
ترجمه:
و وحدت وجود با کوتاهترین تأمّل براى تو آشکار مىشود؛ به جهت آنکه ممتنع است که بر حقیقت وجود عدم عارض گردد؛ و گرنه شىء مورد نظر یا به خود نقیض و یا به آنچه مساوى نقیضش است متّصف مىگشت. و این اتّصاف، بطلانش از بدیهیّات و فسادش از ضروریّات است. و هر چیزى که عدمش امتناع داشته باشد، قدیم بودنش ثابت است به حکم ضرورت. پس حقیقت وجود قدیم بودنش ثابت شد. بنابراین امکان ندارد که گفته شود: اشیاء داراى وجود حقیقى هستند. در این مهمّ تأمّل و تدبّر کن و مغتنم بشمار! زیرا آنچه را که ما بیان نمودیم عبارت است از «برهان صدّیقین» براى اثبات وجود خداوند متعال.
رساله لقاء الله صفحه ۱۷۷
